1. Założenia statutowe, cele i zadania Stowarzyszenia.
Jubileusze mają to do siebie, że skłaniają do refleksji, podsumowania i zadumy nad przebytą drogą,
nad tym co zostało dokonane, a także nad tym , czego nie udało się zrealizować.
Przed 50 laty zrodziła się myśl powołania przy tomaszowskim Muzeum stowarzyszenia regionalnego pod nazwą „Towarzystwo Przyjaciół Muzeum”, wtedy występowały obawy, czy powołane stowarzyszenie nie będzie przejawem tzw. „słomianego zapału”.
Możemy z satysfakcją stwierdzić, że pomysł był trafiony, a decyzja podjęta przed 50 laty o powołaniu stowarzyszenia, wytrzymała próbę czasu.
Towarzystwo Przyjaciół Muzeum powstało jako organizacja społeczna w 1966 r. z inicjatywy ówczesnego Kierownika Wydziału Kultury UM p. Antoniego Skrzydlewskiego, Państwa Mirosławy i Józefa Jastrzębskich, którzy kierowali wówczas Muzeum oraz grupy działaczy kultury miasta przy poparciu władz administracyjnych i politycznych.
W czasie tego zebrania przyjęty został Statut Towarzystwa, wybrano 9 osobowy Zarząd i 3 osobową Komisję Rewizyjną.
Zarząd:
Przewodniczącym został mgr. Stanisław Sachacki – dyrektor ZPW „im. Marcelego Nowotki”,
Zastępcą – Mieczysław Czerniejewski – pracownik Tomaszowskich Kopalni Surowców Mineralnych,
Sekretarzem została – mgr. Mirosława Jastrzębska – Kustosz Muzeum,
Skarbnikiem został – Stefan Janiszewski – pracownik NBP.
Komisja Rewizyjna:
Przewodnicząca – Zofia Krasowska – pracownik ZPW „ im. Marcelego Nowotki „.
W czasie tego zebrania ustalono, że siedzibą TPM będzie Muzeum w Tomaszowie Maz.
TPM decyzją Prezydium Wojewódzkiej Rady – Urzędu Spraw Wewnętrznych w Łodzi z dnia 16 kwietnia 1966 r. nr. SW.VII-91/79/66, wydanej na podstawie art. 21 prawa o stowarzyszeniach z dnia 27.10.1932 r. wpisany został do rejestru stowarzyszeń i związków USW.
W Statucie określono podstawowe cele i zadania Towarzystwa min:
Popularyzacja wśród mieszkańców miasta i okolić, zbiorów tomaszowskiego Muzeum oraz jego działalności naukowej, kulturalnej, oświatowej i artystycznej.
Ścisła współpraca z Muzeum w zakresie gromadzenia i konserwacji zbiorów muzealnych, jego pracach naukowych, badawczych.
Realizacja tych celów i zadań powinna być realizowana poprzez:
– organizację odczytów, konkursów, wycieczek, wystaw,
– wydawanie i rozprowadzanie broszur, przewodników, grafiki artystycznej, pocztówek.
– pomoc Muzeum w uzupełnianiu i konserwacji zbiorów muzealnych.
2.Organizacje wystaw
W okresie 50 lecia Towarzystwo było organizatorem lub współorganizatorem 30 wystaw min.
W dniach 24.04. – 13. 05. 1966 r. wystawę pt. „ Malarstwo w prywatnych zbiorach mieszkańców Tomaszowa mazowieckiego „, Na wystawie pokazano 50 prac malarskich min.
Figat, T. Aksentowicz, W. Hofman, A. Piłat, E.W. Radzikowski, J. Rosen, H. Siemiradzki, Witkacy.
W dniach 15.04. – 8.05. 1967 r. Wystawa pt. „Powstanie i rozwój przemysłu włókienniczego, odzieżowego i skórzanego w Tomaszowie Mazowieckim„
Współudział w zorganizowaniu dwu stałych wystaw: historycznej i etnograficznej w Muzeum – otwarte w dniu 19.07.1969 r.
Wystawa pt. „ Malarstwo w zbiorach prywatnych mieszkańców Tomaszowa Mazowieckiego „ w dniach 10.04. – 2.08.1970 r.
Maj 1974 r. – „ Tomaszów Mazowiecki i okolice w malarstwie grafice „ – współorganizator
z Muzeum.
Styczeń 1977 r. – „ Dorobek 10 – lecia TPM „.
Wystawa – pt. „Zabytki zgromadzone przez członków TPM” – luty-marzec 1980 r.
W maju 1986 r. zorganizowano wystawę pokonkursową pt. „Najciekawsze – najwartościowszy dokument historyczny dot. Tomaszowa Mazowieckiego „.
Wystawa pt. „ Dorobek tomaszowskiego sportu szkolnego w okresie 40 – lecia PRL „.
3.Organizacja sesji popularno – naukowych, spotkań, zjazdów.
TPM realizując zadania statutowe w minionych latach zorganizowało lub uczestniczyło w 15 sesjach popularno – naukowych min.
Współorganizowało sesję z okazji „ 150 rocznicę nadania praw miejskich miastu Tomaszów Mazowiecki „ – wrzesień 1980 r.
Wspólnie z Muzeum zorganizowało sesję poświęconą pracy i dorobkowi muzealnemu Mirosławy Jastrzębskiej – Kustosza Muzeum i członka TPM – 5.10.1983 r.
Sesja nt. „ 200 lat Tomaszowskiego Przemysłu „ – 19.02.1985 r.
Prezes stowarzyszenia uczestniczył w kilku krajowych spotkaniach Kongresu Stowarzyszeń Regionalnych min. w Olsztynie, Nowym Sączu, Poznaniu, Lublinie we Wrocławiu.
Udział członków TPM w jubileuszach lokalnych stowarzyszeń , XXX – lecia Stowarzyszenia Amatorów Plastyków.
4 .Konkursy i aukcje.
Towarzystwo było lub uczestniczyło w organizacji konkursów jak, również w wielu konkursach było fundatorem nagród”
Wspólnie z Muzeum zorganizowało konkurs „ Na wspomnienia o Tomaszowie Mazowieckim „. Na konkursu wpłynęło pięć prac, zawierających wspomnienia z osobistych przeżyć.
W wyniku nadesłanych opracowań przyznano II nagrodę p. Teofili Pachniewicz i cztery wyróżnienia. Pierwszego miejsca nie przyznano. Konkurs przeprowadzono w 1985 r.
Kolejny konkurs to „ Najciekawszy eksponat historyczny związany z Tomaszowem Mazowieckim „w konkursie wzięło udział 17 uczestników. W wyniku konkursu uzyskano rozeznanie o dotychczas nieznanych materiałów historycznych, z których część wzbogaciło zbiory Muzeum. Trzynastu uczestników zostało nagrodzonych, a wyróżnione materiały można było oglądać na wystawie pokonkursowej.
W czerwcu 2005 r. byliśmy fundatorami nagród na młodzieżowy konkurs pt. „ Mój książkowy bohater„.
Towarzystwo od listopada 1999 r. jest organizatorem Aukcji kolekcjonerskich, których celem jest pozyskanie eksponatów i środków finansowych na działalność statutową Muzeum. Aukcji już odbyło się 17 i przyniosły wymierne korzyści w postaci kilkuset eksponatów dla Muzeum i kilka tyś. Zł. za które mogliśmy pomóc w renowacji kinkietu, sponsorować poczęstunek z okazji wernisaży malarskich, pomóc w finansowo w organizacji Nocy Muzeum, a szczególnie tam gdzie udział brały dzieci.
5.Działalność wydawnicza
W związku z prowadzeniem działalności merytorycznej, Towarzystwo wydało kilkanaście publikacji własnych, a w tym: informatory, plakaty, katalogi, publikacje z sesji popularno – naukowych.
Do ważniejszych zaliczyć można:
„ X – lat działalności TPM – 1975 r. „
Nota biograficzna o działalności TPM, której tekst został przekazany do Biblioteki P.A.N
w Warszawie celem zamieszczenia w III – tomie edycji o stowarzyszeniach regionalnych
w kraju – 1979 r.
„ Dzieje Zamku w Inowłodzu „ autor p. Augustyniak – 1984 r.
Wspólnie z Muzeum – „ Nowożytne skarby monet w zbiorze Muzeum w Tomaszowie Mazowieckim „ – autor A. Mikołajczyk – 1986 r.
Towarzystwo opublikowało materiały z sesji naukowej poświęconej „ Wydzielonemu Oddziałowi Wojska Polskiego mjr. Henryka Dobrzańskiego „ Hubal” – 1985 r.
Antoni Woskowski – „ Harcerstwo Tomaszowa Mazowieckiego w latach 1914 – 1918 „ – 1987 r.
Stanisław Sachacki – „ Tomaszowskie Stowarzyszenia Regionalne „ – 1990 r.
"Pamięci Mirosława i Józefa Jastrzębskich „ materiały z sesji naukowych – 1993 r.
„ Dr. Jan Piotr Dekowski 1907 – 1988 „ – materiały z sesji.
6.Wycieczki
W 50 – leciu Towarzystwo było organizatorem 15 wycieczek do różnych miejsc w Polsce min. po Ziemi piotrkowskiej, Kielce i okolice, Niebrów, Arkadia, Łowicz, Kutno, Płock, Konin, Sandomierz, Ojców, Pieskowa Skała, Warszawa – Muzeum Powstania Warszawskiego, 300 lat odsieczy wiedeńskiej, Muzeum Wojska Polskiego, Rogów – Arboretum.
7.Odczyty, spotkania.
W minionym okresie Towarzystwo wspólnie z Muzeum zorganizowało ponad 200 różnych spotkań, prelekcji i spotkań, dzięki którym popularyzowane były wiadomości z różnych dziedzin wiedzy historycznej, kultury polskiej i innych narodów naszego globu.
Taka forma działalności stworzyła możliwości przybliżenia jej uczestnikom wielu cennych informacji związanych z praktycznym życiem codziennym.
Prelegentami tych spotkań, wykładów byli często pracownicy naukowi ośrodków kultury i wyższych uczelni.
Członkowie Towarzystwa aktywnie włączają się w organizację wystaw przez Muzeum, służą swoimi eksponatami, materiałami, biorą udział w organizacji Nocy Muzeów .
Byliśmy w grupach tworzących nowe inicjatywy społeczne na terenie miasta min. w 1998 r. powołano Społeczny Komitet Opieki nad Grobami Zasłużonych Tomaszowian, którego przewodniczącym przez 14 lat był Jan Rybak, a faktyczną siedzibą było Muzeum.
Byliśmy również w grupie inicjującej powołanie Uniwersytetu Trzeciego Wieku – Wiesława Bogurat i Jan Rybak,
– Rada Pożytku Publicznego – Jan Rybak,
– Rada Naukowa Muzeum – Anna Błaszkowska, Jan Rybak,
– aktywnie uczestniczymy w Nocy Muzeów.
Towarzystwo od samego początku swoją siedzibę ma w Muzeum, tutaj spotykamy się z bardzo dobrą atmosferą i wsparciem Dyrektora i pracowników Muzeum.
Praca w Towarzystwie jest w pełni społeczna , a finansowa ze składek członkowskich.
Liczba członków Towarzystwa na przełomie półwiecza kształtowała się na początku od ok. 100 członków, dzisiaj jest to liczba 25 członków. Towarzystwo jest otwarte i zrzesza grupę pasjonatów, miłośników Muzeum i kolekcjonerów min. filatelistów, filokartystów, numizmatyków, zbieraczy militariów etc.
Do dnia dzisiejszego ze współzałożycieli z 1966 r. jest tylko p. Krystyna Marcinkowska.
W tym krótkim , syntetycznym streszczeniu nie da się opisać całej działalności TPM i trzeba się zastanowić nad opracowaniem publikacji.
Jan Rybak – Prezes TPM
