rrPiotr Iljicz Czajkowski (1840–1893)
Щелку́нчик
Dziadek do orzechów
Balet w dwóch aktach (1892)
Libretto Jurija Grigorowicza według opowiadania E.T.A. Hoffmanna
z wykorzystaniem motywów scenariusza Mariusa Petipy
Premiera niniejszej inscenizacji Teatru Bolszoj (Państwowego Akademickiego Wielkiego Teatru Rosji): 12 marca 1966 roku
Przedstawienie zarejestrowano podczas transmisji live HD:
21 grudnia 2014
„Dziadek do orzechów” Jurija Grigorowicza
Twórczość Czajkowskiego na przestrzeni ostatnich dziesięcioleci był najlepszym kamieniem probierczym dla wszystkich choreografów. Jego muzyce jest za ciasno w ramach ślicznej bajki dla małych dzieci, ta muzyka wyrywa się w przestrzeń bardziej filozoficznych, dramatycznych rozważań. Jej tajemniczość i podskórny „dreszcz” przez wiele lat nie znajdowały scenicznego wcielenia, udało się to jednak choreografowi Jurijowi Grigorowiczowi i scenografowi Simonowi Wirsaładze oraz pierwszym wykonawcom głównych ról w tej wersji: Marii – Jekaterinie Maksimowej i Dziadkowi do orzechów – Władimirowi Wasiljewowi. Z ich współpracy w 1966 roku w Teatrze Bolszoj powstał nowy spektakl.
Grigorowicz prezentuje inne podejście do baletowej bajki: napełnia ją Hoffmannowskim mistycyzmem i tajemniczością. W jego „Dziadku do orzechów” nie ma żadnej przymilności. To nie balet o wyimaginowanym i błogosławionym Królestwie Konfiturowym (Krainie Słodyczy), gdzie na gałązkach choinki rozwieszone są cukierki, orzechy i marcepany, ale o fantasmagorycznych poczynaniach Drosselmeyera, dzięki którym piękni książęta zwyciężają reprezentując dobro, a królowie myszy giną wraz ze swoim wojskiem.
Maria podczas snu żegna się ze swoim dzieciństwem, choć budzi się wśród tradycyjnych lalek i zabawek. Szczęście, choć zdobyte w walce z ciemnymi siłami dzięki wysiłkowi duszy i woli, jest ulotne. Nawet gdy wydaje się już osiągnięte, groźne motywy muzyczne pojawiają się i niszczą wizję pięknego rytuału zaślubin. Jurij Grigorowicz przeistoczył „Dziadka do orzechów” w filozoficzne rozważania nad nieosiągalnością idealnego szczęścia i nasycił go romantycznymi refleksami, dzięki czemu ten tradycyjny dziecięcy „poranek” stał się klasyką XX wieku.
Obsada:
Aleksandr Fadejczew jako radca Sztalbaum
Maria Żarkowa jako jego żona
Anna Nikulina jako Maria, ich córka
Anastazja Sziłowa jako Fryc, brat Marii
Andriej Merkuriew jako radca Drosselmeyer, ojciec chrzestny Marii i Fryca
Denis Rodkin jako Dziadek do orzechów, a później Książę
Witalij Biktimirow jako Król Myszy
Ilia Artamonow jako Arlekin
Margarita Szrajner jako Kolombina
Tatiana Łazariewa jako Diabliczka
Anton Sawiczew jako Diabełek
Jelizawieta Krutielewa, Artur Mkrtczjan jako lalki włoskie
Anna Rebieckaja, Aleksandr Wojtiuk jako lalki hinduskie
Swietłana Pawłowa, Jegor Szarkow jako lalki chińskie
Anna Leonowa, Aleksandr Wodopietow jako lalki rosyjskie
Maria Winogradowa, Władisław Kozłow jako lalki francuskie
Pierwsi tancerze, soliści, koryfeje i zespół baletowy Teatru Bolszoj, orkiestra i chór Teatru Bolszoj
Paweł Kliniczew dyrygent
Realizatorzy:
Jurij Grigorowicz choreografia wg Mariusa Petipy
Simon Wirsaładze scenografia i kostiumy
Prowadzenie podczas transmisji:
Katia Nowikowa
Realizacja telewizyjna transmisji:
Vincent Bataillon
Przedstawienie trwa 2 godziny i 10 minut. (bez przerwy)
Opracowanie omówienia zamieszczonego na www.bolshoi.ru: Katarzyna Gardzina-Kubała.
producent i główny dystrybutor cyklu „Bolshoi Ballet Live” (we współpracy z BEL AIR MEDIA):
Dystrybutor cyklu „Bolshoi Ballet Live” w Polsce:
- Materiały promocyjne Teatru Bolszoj.
- Turska „ Przewodnik baletowy”, PWM, Warszawa 1997, s. 100
