Autor: Straż Miejska Tomaszów Mazowiecki
Nikotyna jest jedną z najpowszechniej używanych i najszybciej uzależniających substancji psychoaktywnych na świecie. Niestety, mimo tego, że palenie papierosów stało się w ostatnich latach czynnością wręcz aspołeczną, to jednak wśród młodzieży jest to zjawisko bardzo powszechne.
Palenie papierosów zaczyna się od eksperymentowania, najczęściej w grupie rówieśniczej, a prowadzi do fatalnych w skutkach zdrowotnych nałogu.Faktem jest, że im wcześniej zacznie się palić papierosy, tym większe spustoszenie dokona się w organizmie. Ponadto młodzi są bardziej narażeni na dolegliwości i objawy ze strony układy nerwowego, oddechowego a nawet hormonalnego, co ma istotne znaczenie w okresie dojrzewania. Paląca młodzież ma także gorszą wydolność fizyczną, a przecież aktywność fizyczna i budowanie wydolności w procesie rozwoju są niezwykle istotne.
Chęć zapalenia pierwszego papierosa to efekt wpływu wielu czynników, w tym środowiskowych i rodzinnych. Wzorce rodzinne, wpływ grup koleżeńskich, ciekawość, potrzeba akceptacji – to najczęściej wymieniane powody, dla których nastolatkowie sięgają po papierosy. Pierwszy z wymienionych tu czynników jest niezwykle ważny. Okazuje się bowiem, że nawyk palenia szerzy się szybciej wśród dzieci, których rodzice lub opiekunowie sami są palaczami. Obserwacja rodziców niewątpliwie wpływa na postawę dziecka, które uczy się poprzez modelowanie. To, co dziecko widzi, ma na nie dużo większy wpływ niż to, co usłyszy. Palący rodzice tracą wiarygodność, więc każdy wykład o szkodliwości palenia raczej nie odniesie założonego skutku. Ponad to, nawet jeśli dziecko nie lubi tego, że rodzice palą, to na pewnym etapie swojego rozwoju prawdopodobnie zacznie postrzegać palenie, jako rytuał związany z przejściem w dorosłość. W najgorszej sytuacji są dzieci będące biernymi palaczami, które nie tylko widzą, jak dorośli palą, ale także oddychają trującym dymem z papierosów. Poza oczywistym, negatywnym wpływem na zdrowie, bierne palenie może być szeroką bramą do wejścia w nałóg. Organizm przyzwyczajony do codziennej dawki trucizny, przy pierwszej próbie zapalenia papierosa nie dozna ubocznych objawów zatrucia. Takie objawy są często powodem rezygnacji z dalszego palenia, jednak nie jest to regułą. Zazwyczaj doznania po pierwszym papierosie są bardzo nie przyjemne, dlatego każdy początkujący palacz nie jest w stanie uwierzyć, że nie będzie mógł bez nich funkcjonować. Jednak nikotyna uzależnia bardzo szybko, zarówno fizycznie, jak i psychicznie.
W ostatnim czasie pojawiło się kolejne zagrożenie, jakim są
e-papierosy. Ich dystrybucja przez wiele lat nie podlegała żadnym
ograniczeniom. Dopiero w 2016 roku weszły w życie przepisy zabraniające
udostępniania takich wyrobów osobom do lat 18. (Ustawa z dn. 22 lipca
2016 r. o zmianie ustawy o ochronie zdrowia przed następstwami używania
tytoniu i wyrobów tytoniowych.)
Bezdymny i nieśmierdzący e-papieros nadal jednak jest postrzegany jako
bezpieczniejszy i mniej uzależniający niż zwykłe papierosy, co
oczywiście nie jest prawdą. Niestety, zdarza się, że rodzice przyzwalają
nastolatkom na palenie e-papierosa, a nawet dają pieniądze na jego
zakup. W Internecie dzieciaki wymieniają się poradami, w jaki sposób
namówić rodziców na „e-fajkę”. Produkt ten uznawany jest w środowisku
nastolatków za „gadżet”, prawda jest jednak taka, że elektroniczne
papierosy mogą dostarczać więcej nikotyny niż te tradycyjne, a
następstwa takiego palenia nie są jeszcze do końca znane. Oczywiste
jednak jest, że e-papierosy są szkodliwe i mogą otwierać drogę do
uzależnienia, a realne następstwa i skutki ich palenia będą znane
dopiero za jakieś 10-20 lat.
Walka z uzależnieniem od nikotyny jest bardzo trudna, a skutki palenia bardzo poważne, trzeba więc uczynić wszystko, co tylko możliwe, aby ustrzec dzieci i młodzież przed śmiertelną pułapką nałogu. Rozwiązanie problemu leży przede wszystkim w podniesienie poziomu świadomości oraz przebudowie pewnych wzorców postępowania. Należy pamiętać, że to dorośli dają przykład dzieciom, które z kolei mają naturalną skłonność do naśladowania. Niestety, nawet prezentując prawidłowy wzorzec, nie mamy stuprocentowej pewności, że uchronimy dzieci przed paleniem. Dlatego potrzebna jest rozmowa, nie tylko w przypadku przyłapania na popalaniu, ale dużo wcześniej, gdy problem się jeszcze nie pojawił. Ważne jest, aby pomóc młodym ludziom dostrzec i zrozumieć absurdalność palenia, wytłumaczyć na czym polega pułapka nałogu, a także uświadomić jakie zagrożenia niesie za sobą uzależnienie.
Konieczne jest także, aby wywołać przewartościowanie pewnych postaw u młodych osób, uświadomić im, że odmowa czy rezygnacja z zapalenia lub zażycia jakiejkolwiek substancji psychoaktywnej, wynika z siły i pewności siebie. Nie jest natomiast problemem z dostosowaniem się do grupy, ani nie musi kończyć się wykluczeniem, co więcej może być elementem budowania własnego autorytetu wśród rówieśników. Ważną kwestią jest również zaproponowanie młodemu człowiekowi alternatywnego spędzania wolnego czasu, znalezienie dziedziny, w której mógłby się realizować.
Edukacja, uświadamianie, budowanie poczucia wartości oraz prezentacja właściwych wzorców to najlepszy sposób, w jaki możesz pomóc swojemu dziecku podjąć słuszną decyzję. Chrońmy nasze dzieci!
