Autor: Muzeum im. Antoniego hr. Ostrowskiego
Runie dąb, wydźwignięty potęgą stuleci, trafiony gniewnym piorunem… Runie lipa rozłożysta, słodka opiekunka kochanków i pszczół, zmieciona przez rozszalały huragan… Wierzba nie umrze… Jest symbolem życia… Podruzgotana, zgruchotana – zmartwychwstanie… Okaleczony szkielet wykwita bujną zielenią liści… (Julian Ejsmond, Żywoty drzew)
Wierzby – nieodłącznie obecne w rolniczym, nadrzecznym krajobrazie polskim…
W XVI wieku na teren Żuław Gdańskich sprowadzono olędrów – zamożnych holenderskich rolników. Nauczeni doświadczeniem (pochodzili z podmokłych terenów Fryzji i Niderlandów), rozpoczęli osuszanie i zagospodarowywanie zalewowych, nadrzecznych, nadwiślańskich obszarów. Podstawowym działaniem było sadzenie wierzb. Głównie wierzby płotówki – biała, wierzby szklanej – krucha i wierzby wiciowej – żółta. Wierzby sadzono na miedzach, przy rowach, na przydrożach. Ich zadaniem było osuszanie podłoża. Wykorzystywano także ich gałązki na opał i do budowy płotków okalających pola. Gdy rzeka wylewała, płotki zatrzymywały żyzny materiał niesiony z wodą. Aby pozyskać gałązki ogławiano drzewiaste gatunki wierzb – kruchą i białą. Wierzby traktowano jak drzewa użytkowe podobnie jak drzewa owocowe. Takie gospodarowanie z wykorzystaniem wierzb rozprzestrzeniło się szczególnie na Mazowszu.
Piękne nasadzenia wierzbowe możemy podziwiać do dziś także w naszych okolicach (np. na Bąkowej Górze). W ramach Akcji „Masz serce do drzew?” przedstawimy wierzby odnalezione pod Tomaszowem, często pokaźnych rozmiarów.
Dołączamy także rysunki liści ośmiu gatunków wierzb najpowszechniej występujących w Polsce wraz z krótkimi opisami (dostępne na internetowej stronie muzealnej w zakładce EDUKACJA /oferta edukacyjna – opisy i rysunki można wydrukować).
- Wierzba krucha (Salix fragilis L.) – ul. Starowiejska, Tomaszów Mazowiecki, współrzędne geograficzne: 51.491611, 19.983603 (51°29´29.8ʺ N, 19°59´0.97ʺ E), obwód drzewa na wysokości 1m 30 cm – 470 cm.
- Wierzba krucha (Salix fragilis L.) – ul. Kotlinowa, Tomaszów Mazowiecki, współrzędne geograficzne: 51.493237, 19.994442 (51°29´35.653ʺ N, 19°59´39.912ʺ E), obwód drzewa – 480 cm.
- Wierzba krucha (Salix fragilis L.) – ul. Jana Pawła II, Swolszewice Duże, współrzędne geograficzne: 51.464513, 19.944018 (51°27´52.247ʺ N, 19°56´38.465ʺ E), obwód drzewa – 350 cm.
historiaposzukaj.pl, Wierzba mazowiecka czy olenderska? Drzewo – symbol w krajobrazie kulturowym. [dostęp: 24.06.2021]
Julian Ejsmond, Żywoty drzew, PIW, Warszawa 1977.
