Wśród bohaterów wojny polsko-bolszewickiej byli również sportowcy, którzy w 1920 r. zamienili strój sportowy na mundur. Ich życiorysy to w wielu wypadkach gotowy scenariusz filmowy – mówiła Aleksandra Wójcik, autorka książki „Sportowcy dla Niepodległej” (wspólnie z Magdaleną Stokłosą). Publikacja została wydana przez Instytut Łukasiewicza dzięki wsparciu Ministerstwa Sportu, w partnerstwie z Pocztą Polską i Totalizatorem Sportowym. Honorowy patronat nad wydaniem objął Ryszard Czarnecki, Poseł do Parlamentu Europejskiego, Członek Prezydium Polskiego Komitetu Olimpijskiego.
„Sportowcy dla Niepodległej” to bogato ilustrowany zbiór reportaży opowiadających o mistrzach, którzy walczyli w wojnie z bolszewikami. Byli wśród nich doświadczeni oficerowie i nastoletni ochotnicy; osoby, dla których udział w wojnie był wstępem do wielkiej wojskowej kariery, i takie, które wybrały zupełnie inną drogę. – Wojna polsko-bolszewicka odebrała części z nich możliwość występu na igrzyskach olimpijskich, pierwszych w historii niepodległej Polski. Zamiast na stadionie walczyli na froncie o coś znacznie cenniejszego niż olimpijskie laury – podkreślał Maciej Zdziarski, prezes Instytutu Łukasiewicza.
Kolarz Józef Lange, żołnierz 11. Pułku Ułanów, po zwolnieniu do rezerwy został jednym z najlepszych polskich kolarzy i zdobył pierwszy w historii naszego kraju medal olimpijski (Paryż 1924). Wacław Gebethner z Polonii Warszawa, który w lipcu 1920 r. zdobył tytuł mistrza Polski na zawodach lekkoatletycznych we Lwowie, chwilę po tym wziął udział w walkach na Zamojszczyźnie, Wołyniu i środkowej Litwie. Za czyn bojowy w bitwie pod Zaglinkami został odznaczony Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari. Jego brat Tadeusz, wybitny piłkarz Polonii, w czasie wojny z bolszewikami przeszedł cały szlak 5. Pułku Ułanów Zasławskich.
– Służyli ojczyźnie na polu bitwy, a potem godnie reprezentowali Polskę na stadionach, boiskach i parkurach. Wielu z tych bohaterów w czasie II wojny światowej ponownie chwyciło za broń – zauważył Ryszard Czarnecki. – Tadeusz Gebethner walczył w Powstaniu Warszawskim. Został ciężko ranny, amputowano mu rękę i nogę. Nie przeżył. Wcześniej uratował żydowską rodzinę skazaną przez Niemców na zagładę. Został za to uhonorowany tytułem Sprawiedliwego wśród Narodów Świata.
Autorki książki przejrzały setki archiwalnych gazet, wspomnień i biografii bohaterów książki. Zgromadziły archiwalne zdjęcia, które na potrzeby publikacji zostały poddane cyfrowej koloryzacji. Książka trafiła m.in. do instytucji państwowych odpowiedzialnych za obchody jubileuszu, z Kancelarią Prezydenta RP i Biurem Programu „Niepodległa”, a we wrześniu egzemplarze otrzymają uczniowie ponad 100 szkół średnich o profilu sportowym w całej Polsce.
To już trzecia z serii publikacji pod hasłem „Sportowcy dla Niepodległej”. Poprzednie, wydane w latach 2018–2019, ukazały się w związku z stuleciem odzyskania niepodległości przez Polskę oraz 80. rocznicą wybuchu II wojny światowej. Przypomniane zostały wówczas sylwetki kilkudziesięciu mistrzów zasłużonych dla Ojczyzny, na czele z Haliną Konopacką i Januszem Kusocińskim. Życiorysy kilkudziesięciu sportowców można znaleźć na stronie www.sportowcydlaniepodleglej.pl.
