Autor: Urząd Miasta
Wczoraj, 14 maja zmarła Zofia Czekalska „Sosenka”, powstańcza łączniczka w zgrupowaniu „Chrobry II”, sanitariuszka, bohaterka Powstania Warszawskiego, wyróżniona tytułem „Zasłużona dla Miasta Tomaszowa Mazowieckiego”. Rodzinie pani Zofii składamy najserdeczniejsze kondolencje. Niech spoczywa w Pokoju!
Pani Zofia Czekalska – z domu Sosnowska, urodziła się 6 lipca 1923 w Tomaszowie Mazowieckim i tutaj spędziła pierwsze 21 lat swojego życia. Jej matką była hafciarką, a ojciec robotnikiem Tomaszowskiej Fabryki Sztucznego Jedwabiu. Ukończyła szkołę powszechną i pracowała w jednym z zakładów włókienniczych, pomagając utrzymać się rodzinie, która mieszkała na przystani nad Pilicą. Gdy miała 13 lat, została harcerką, co, jak sama podkreślała, miało wpływ na całe jej życie, ukształtowało jej osobowość i ideały. W Tomaszowie przeżyła pierwsze lata II wojny światowej, była świadkiem bombardowań, ucieczki mieszkańców i aresztowań.
Do Warszawy uciekła w 1942 roku. W Powstaniu Warszawskim walczyła w szeregach Armii Krajowej, w zgrupowaniu „Chrobry II” była łączniczką, a później również sanitariuszką. Przyjęła pseudonim „Sosenka” od nazwiska rodowego. Pod obstrzałem nosiła rozkazy, kilkukrotnie otarła się o śmierć. Pani Zofia po upadku Powstania trafiła z innymi powstańcami do niewoli niemieckiej, gdzie opiekowała się rannymi i chorymi. Po wyzwoleniu obozu wróciła do Polski i zamieszkała w Warszawie. W listopadzie 1945 roku wyszła za mąż za Czesława Czekalskiego, którego znała od dzieciństwa i z którym działała w konspiracji. Po wojnie pracowała jako artysta plastyk w dziedzinie zabawkarstwa, a także pomagała innym.
Przez wiele lat po wojnie pani Zofia swoje wspomnienia trzymała schowane głęboko, w obawie przed represjami. Dopiero w latach 90. po namowie wnuczki, która również została harcerką, zaczęła dzielić się wspomnieniami z czasów młodości, wybuchu II wojny światowej i swojego udziału w Powstaniu Warszawskim. Była aktywną uczestniczką wielu spotkań m.in. w Muzeum Powstania Warszawskiego, podczas których wspominała czasy przedwojenne i okres okupacji. Szczególnie dobrze czuła się na spotkaniach z młodymi ludźmi, którym w niezwykły sposób potrafiła przekazać powstańcze historie. Warto podkreślić, że jej wspomnienia ściśle wiązały się z okresem jej dzieciństwa i młodości w Tomaszowie, które ukształtowało jej patriotyczną drogę życiową. Utrzymywała bliskie kontakty z rodzinnym miastem, wiek nie był dla niej żadną przeszkodą.
Zofia Czekalska 29 lipca 2018 r. „za zasługi w działalności na rzecz upamiętniania prawdy o najnowszej historii Polski” odznaczona została przez Prezydenta RP Pana Andrzeja Dudę Złotym Krzyżem Zasługi.
6 lipca 2023 roku pani Zofia obchodziła swoje setne urodziny. Była żywą historią miasta Tomaszowa i okresu okupacji. Często wracała do Tomaszowa wspomnieniami, była skarbnicą wiedzy dla kolejnych pokoleń tomaszowian, a jej postawa wzorem dla młodych Polaków.
Cześć Jej Pamięci!
