Autor: Zbigniew Cichawa Skansen Rzeki Pilicy
W roku 2024 przypada 80. rocznica bitwy o Monte Cassino we Włoszech. Walczyli tam żołnierze 2. Korpusu Polskiego gen. Władysława Andersa, którym udało się wyjść ze Związku Sowieckiego („nieludzkiej ziemi”) w 1942 roku. Przez Iran, Irak, Palestynę i Egipt zostali ostatecznie przetransportowani do Włoch w grudniu 1943 roku.
W maju 1944 roku żołnierze polscy uderzyli na wzgórze Monte Cassino, które stanowiło rdzeń przecinającej Półwysep Apeniński tzw. Linii Gustawa zagradzającej aliantom dostępu do Rzymu i obsadzonej przez elitarne oddziały niemieckie. Po wielodniowych zaciętych walkach, w wyniku których zostało zabitych i rannych ok. 4 tysięcy polskich żołnierzy na gruzach klasztoru załopotała polska flaga.
Na zboczach Monte Cassino powstał polski cmentarz wojskowy, gdzie spoczęło ponad tysiąc żołnierzy. Został tam również pochowany generał Anders, który zmarł w Londynie w 1972 roku, ale jego ostatnią wolą było spocząć wśród swoich żołnierzy. Na murze wokół cmentarza umieszczono sentencję „Przechodniu, powiedz Polsce, żeśmy polegli wierni w jej służbie”.
W naszym skansenie znajduje się unikatowa kolekcja tzw. sztuki okopowej, wśród której znajduje się bardzo ciekawa popielniczka wykonana z dolnej części łuski od naboju artyleryjskiego. Jest ona ozdobiona monetami „PALESTINE” oraz napisem „Na pamiątkę dla Dowódcy. Włochy, maj 1944 r.”. Najprawdopodobniej pochodzi z okresu walk o Monte Cassino.
