Czujka na straży Twojego bezpieczeństwa!

Autor: Komenda Główna Państwowej Straży Pożarnej

„Czujka na straży Twojego bezpieczeństwa!”, to ogólnopolska kampania edukacyjno-informacyjna na temat zagrożeń związanych z możliwością powstania pożarów w mieszkaniach lub domach jednorodzinnych oraz zatruciem tlenkiem węgla.

W okresie jesienno-zimowym, w naszym kraju w mieszkaniach i domach jednorodzinnych wzrasta ryzyko powstania pożarów. Najczęściej dochodzi do nich w wyniku wad, albo niewłaściwej eksploatacji urządzeń grzewczych, elektrycznych i gazowych. W tym samym okresie odnotowywany jest także wzrost liczby zatruć tlenkiem węgla, zwanym „cichym zabójcą”, gdyż jest niewidoczny oraz nie ma smaku, ani zapachu.

Sezon grzewczy: 1 października – 31 marca.

Kampania jest skierowana do społeczeństwa, m.in. do dzieci i młodzieży oraz do seniorów. Edukacja najmłodszych jest wspaniałą inwestycją w przyszłość, z uwagi na fakt, że najmłodsi w rozmowach z dorosłymi dzielą się zdobytą wiedzą. Kampania składa się z kilku obszarów m.in.: edukacji, informacji i promocji.

Celem głównym kampanii jest zmniejszenie liczby ofiar pożarów i zatruć tlenkiem węgla w mieszkaniach oraz domach jednorodzinnych. Celami szczegółowymi są: podniesienie poziomu wiedzy na temat: zagrożeń związanych z pożarem w mieszkaniach lub domach jednorodzinnych, zagrożeń związanych z emisją tlenku węgla, zapewnienia właściwej ewakuacji oraz sposobów powiadamiania służb ratowniczych. Istotnym jest uświadomienie odbiorcom kampanii korzyści, jakie niesie za sobą zamontowanie i właściwa eksploatacja czujek dymu i tlenku węgla w mieszkaniach lub domach jednorodzinnych. Ważne jest przypomnienie właścicielom i zarządcom budynków obowiązku okresowego dokonywania przeglądów i czyszczenie przewodów kominowych oraz sprawdzenie instalacji wentylacyjnej.

Główne przekazy kampanii 

• Każdego roku w naszych mieszkaniach i domach powstaje kilkadziesiąt tysięcy pożarów i kilka tysięcy zdarzeń, gdzie dochodzi do emisji tlenku węgla. Nasz dom jest miejscem, w którym każdy z nas czuje się najbezpieczniej. Pomimo tego, to właśnie tam ginie największa liczba osób, a ofiarami pożarów są najczęściej ich sprawcy.
• Tlenek węgla to bardzo trujący gaz. Nie jest on wyczuwalny przez ludzkie zmysły. Tlenku węgla NIE usłyszysz! NIE zobaczysz! NIE poczujesz!
• W okresie grzewczym wzrasta ryzyko powstania pożarów i zatruć tlenkiem węgla w budynkach mieszkalnych. Źródłem emisji tlenku węgla są urządzenia grzewcze opalane drewnem, węglem, gazem, olejem opałowym.
• Co roku, a tym bardziej przed rozpoczęciem sezonu grzewczego należy wykonać obowiązkowe okresowe przeglądy i czyszczenie przewodów kominowych oraz sprawdzenie instalacji wentylacyjnej.
• Państwowa Straż Pożarna rekomenduje instalowanie czujek dymu i tlenku węgla.
• Państwowa Straż Pożarna przypomina o obowiązku właściwego utrzymania stanu technicznego czujek dymu i tlenku węgla (m.in. wymianę baterii). Osobom starszym strażacy gotowi są pomóc w zamontowaniu danej czujki lub wymianie w nich baterii.
• Państwowa Straż Pożarna zwraca uwagę na fakt, że czujka tlenku węgla nie zastępuje przeglądu technicznego przewodów wentylacyjnych i kominowych.

Skąd się bierze czad i dlaczego jest tak niebezpieczny?

Czad, czyli tlenek węgla powstaje podczas procesu niecałkowitego spalania materiałów palnych. Ma silne własności toksyczne, jest lżejszy od powietrza dlatego też gromadzi się głównie pod sufitem. Niebezpieczeństwo zaczadzenia wynika z faktu, że tlenek węgla jest:

• bezwonny,
• bezbarwny,
• pozbawiony smaku.

Czad blokuje dostęp tlenu do organizmu, poprzez zajmowanie jego miejsca w hemoglobinie (czerwonych krwinkach), powodując przy długotrwałym narażeniu śmierć.

Co jest główną przyczyną zatruć tlenkiem węgla?

Głównym źródłem zatruć w budynkach mieszkalnych jest niesprawność przewodów kominowych: wentylacyjnych i dymowych. Ich wadliwe działanie może wynikać z:

• nieszczelności,
• braku konserwacji, w tym czyszczenia,
• wad konstrukcyjnych,
• niedostosowania istniejącego systemu wentylacji do standardów szczelności stosowanych okien i drzwi, w związku z wymianą starych okien i drzwi na nowe.

PRZYPOMINAMY!

Zgodnie z § 34 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z 7.06 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (Dz. U. Nr 109 poz.719), w obiektach, w których odbywa się proces spalania paliwa stałego, ciekłego lub gazowego, usuwa się zanieczyszczenia z przewodów dymowych i spalinowych:

• cztery razy w roku w domach opalanych paliwem stałym (np. węglem, drewnem),
• dwa razy w roku w domach opalanych paliwem ciekłym i gazowym,
• co najmniej raz w miesiącu, jeżeli przepisy miejscowe nie stanowią inaczej od palenisk zakładów zbiorowego żywienia i usług gastronomicznych,
• co najmniej raz w roku usuwamy zanieczyszczenia z przewodów wentylacyjnych.

Z kolei art. 62 ust. 1 pkt 1 c ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz. U. z 2010 r. Nr 243, poz.1624) zobowiązuje właścicieli i zarządców bloków mieszkalnych i domów jednorodzinnych do okresowej kontroli, co najmniej raz w roku stanu technicznego instalacji gazowych oraz przewodów kominowych (dymowych, spalinowych i wentylacyjnych).

Co zrobić, aby uniknąć zaczadzenia?

1. Systematycznie czyść, sprawdzaj szczelność i wykonuj przeglądy techniczne przewodów kominowych.
2. Użytkuj tylko sprawne techniczne urządzenia, zgodnie z instrukcją producenta.
3. Nie zasłaniaj i nie przykrywaj urządzeń grzewczych.
4. Nie zaklejaj i nie zasłaniaj kratek wentylacyjnych.
5. W przypadku wymiany okien na nowe, sprawdź poprawność działania wentylacji, nowe okna są najczęściej o wiele bardziej szczelne w stosunku do wcześniej stosowanych w budynku i mogą pogarszać wentylację.

Nie bagatelizuj objawów takich jak: bóle i zawroty głowy, duszność, senność, osłabienie, przyspieszona czynność serca, mogą one być sygnałem, że ulegamy zatruciu tlenkiem węgla. W takiej sytuacji natychmiast przewietrz pomieszczenie, w którym się znajdujesz i zasięgnij porady lekarskiej.

Opracowanie: Wydział Prewencji Społecznej KG PSP

Statystyki

Liczba zdarzeń związanych z tlenkiem węgla, liczba poszkodowanych i ofiar śmiertelnych w wybranych zimowych sezonach grzewczych:

	liczba zdarzeń	poszkodowani	ofiary śmiertelne
2010/2011	5653	2177	111
2011/2012	3690	1774	106
2012/2013	3817	2216	91
2013/2014	3824	2290	61
2014/2015	3559	2007	58
2015/2016	3878	2229	50
2016/2017	4525	2849	61
2017/2018	4343	2659	71
2018/2019	3842	2024	52
2019/2020	3074	1447	37
2020/2021	2756	1187	43
2021/2022	2435	988	43
2022/2023	2552	1087	54
2023/2024	4350	1468	53
2024/2025	–	–	–

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane. Dz.U. 1994 nr 89 poz. 414

Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów Dz.U. 2010 nr 109 poz. 719

Bezpieczeństwo w budynku mieszkalnym

Bezpieczeństwo pożarowe, to jedno z kluczowych zagadnień dotyczących użytkowania budynków mieszkalnych. Odpowiednie przepisy mają na celu ograniczenie ryzyka wystąpienia pożaru oraz minimalizację jego skutków.

Zakaz przechowywania materiałów niebezpiecznych pożarowo, to ważny element bezpieczeństwa pożarowego budynków. Szczególne znaczenie ma zakaz przechowywania tych materiałów w określonych miejscach, takich jak pomieszczenia piwniczne, poddasza, strychy, klatki schodowe, korytarze, a także tarasy, balkony i loggie.

Czym są materiały niebezpieczne pożarowo?

Materiały niebezpieczne pożarowo, to substancje, które charakteryzują się łatwopalnością i mogą stanowić bezpośrednie zagrożenie w przypadku kontaktu z ogniem lub wysoką temperaturą. Należą do nich:

• gazy palne (np. butle z propan-butanem, acetylenem) – które zapalają się od niewielkich bodźców energetycznych – tworzą mieszaninę wybuchową łącząc się z tlenem zawartym w powietrzu;
• ciecze (alkohol etylowy,  benzyna, aceton – przechowywane często w kanistrach) – wydzielają opary, które mogą stwarzać mieszaninę wybuchową,
• fajerwerki, petardy, sztuczne ognie;
• rozpuszczalniki organiczne (rozcieńczalniki, nafta);
• pociski (granaty, niewybuchy);
• karbit.

Przechowywanie takich materiałów w miejscach ogólnie dostępnych, może prowadzić do gwałtownego rozwoju pożaru, który zagraża zarówno mieniu, jak i zdrowiu oraz życiu osób przebywających w budynku.

Dlaczego nie wolno przechowywać materiałów niebezpiecznych pożarowo w piwnicach, na strychach i klatkach schodowych?

Zakaz przechowywania materiałów łatwopalnych w pomieszczeniach takich jak piwnice, poddasza, klatki schodowe czy korytarze, ma na celu zapewnienie skutecznej ochrony przeciwpożarowej. Oto kluczowe powody:

1. Utrudniona ewakuacja – korytarze, klatki schodowe oraz inne pomieszczenia wspólne, pełnią funkcję dróg ewakuacyjnych. Przechowywanie materiałów niebezpiecznych pożarowo w tych miejscach, może uniemożliwić bezpieczną ewakuację mieszkańców.
2. Szybsze rozprzestrzenianie się pożaru – w miejscach takich jak poddasza i piwnice, często znajdują się instalacje techniczne oraz wentylacyjne. Gromadzenie w nich materiałów niebezpiecznych pożarowo, zwiększa ryzyko szybkiego rozprzestrzenienia się pożaru na cały budynek, co stwarza zagrożenie dla jego konstrukcji i użytkowników.
3. Trudności w gaszeniu pożaru – w przypadku wybuchu pożaru w pomieszczeniach, w których przechowywane są materiały niebezpieczne pożarowo, straż pożarna napotyka trudności w szybkim ugaszeniu ognia. Materiały te mogą wydzielać toksyczne gazy lub zwiększać intensywność płomieni, prowadząc również do wybuchów, co dodatkowo utrudnia akcję ratowniczą.

Dlaczego balkon i loggia, to złe miejsce na przechowywanie materiałów niebezpiecznych pożarowo?

Chociaż balkony, loggie i tarasy wydają się być przestrzeniami odizolowanymi od wnętrza budynku, nie są one bezpiecznym miejscem do składowania materiałów niebezpiecznych pożarowo. Oto powody:

1. Bezpośrednia ekspozycja na warunki atmosferyczne – materiały niebezpieczne pożarowo, takie jak: rozpuszczalniki czy gazy palne (przechowywane w butlach), mogą być szczególnie narażone na działanie promieni słonecznych, deszczu czy mrozu. Ekspozycja na ekstremalne warunki atmosferyczne może prowadzić do ich niekontrolowanego zapłonu lub wybuchu.
2. Łatwy dostęp dla ognia z zewnątrz – w przypadku pożaru zewnętrznego, np. zapalenia się innego balkonu lub elementów elewacji budynku, materiały niebezpieczne przechowywane na balkonie, mogą stanowić dodatkowe źródło ognia, co przyspieszy rozprzestrzenianie się pożaru.
3. Zwiększenie ryzyka dla sąsiadów, przechodniów – balkon często graniczy z ulicami, innymi balkonami lub pomieszczeniami mieszkalnymi. Składowanie materiałów niebezpiecznych pożarowo na takiej przestrzeni, może zwiększać zagrożenie dla osób postronnych.

Konsekwencje prawne i odpowiedzialność

Nieprzestrzeganie przepisów dotyczących zakazu przechowywania materiałów niebezpiecznych pożarowo w wymienionych miejscach, może wiązać się z poważnymi konsekwencjami. W Polsce regulacje te wynikają z przepisów przeciwpożarowych zawartych w rozporządzeniu w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów. Organy odpowiedzialne za kontrolę, takie jak straż pożarna, mają prawo nałożyć kary grzywny na osoby, które nie stosują się do tych przepisów na podstawie art. 82 kodeksu wykroczeń. Ponadto, w przypadku pożaru, osoby odpowiedzialne za nieodpowiednie przechowywanie materiałów niebezpiecznych pożarowo, mogą zostać pociągnięte do odpowiedzialności cywilnej lub karnej za spowodowane szkody.

Podsumowanie

Zakaz przechowywania materiałów niebezpiecznych pożarowo w piwnicach, na strychach, klatkach schodowych, korytarzach oraz balkonach, tarasach i loggiach jest istotnym elementem strategii ochrony przeciwpożarowej budynków. Przestrzeganie tych zasad pozwala na minimalizację ryzyka pożaru, zapewnienie bezpiecznej ewakuacji oraz ochronę zdrowia i życia ludzi. Każdy użytkownik budynku powinien być świadomy tych przepisów i dbać o bezpieczeństwo wspólne, unikając przechowywania niebezpiecznych materiałów w nieodpowiednich miejscach.

Opracowanie: Wydział Prewencji Społecznej KG PSP
Konsultacja merytoryczna: Biuro Rozpoznawania Zagrożeń KG PSP