Foto Maciej Zygmunt / Fundacja Kupuj Odpowiedzialnie
Dynamiczny wzrost liczby osób deklarujących regularne nabywanie produktów rynku spowodował, że Fairtrade International – organizacja zarządzająca największym systemem certyfikacji produktów Sprawiedliwego Handlu – umieściła Polskę na liście tzw. rynków obiecujących, obok USA, Hiszpanii i Indii. Najbardziej popularnym produktem w Polsce jest kawa, która stanowi ponad 70% sprzedaży produktów Fairtrade w naszym kraju. Na naszym rynku wciąż jednak brakuje flagowego produktu Fairtrade, czyli bananów. Czy majowa wizyta przedstawicielek związku drobnych producentów bananów Fairtrade ASOGUABO z Ekwadoru ma szansę to zmienić?
Na zaproszenie Fairtrade Polska do naszego kraju przybędą reprezentantki związku drobnych producentów bananów Fairtrade ASOGUABOz Ekwadoru: Fabiola Ramon (Prezeska) i Lianne Zoeteweij (Administratorka). W dniach 10 – 20 maja odbędą szereg spotkań z przedstawicielami firm zajmujących się bananami, od importerów i dojrzewalni po duże sieci handlowe i kooperatywy spożywcze. Spotkania z przedstawicielami polskiego biznesu i publicznością odbyły się już m.in. w Warszawie, Krakowie, Wrocławiu i Zgorzelcu. W środę 17 maja goście Fairtrade Polska odwiedzą Katowice. Wizytę zakończy otwarte spotkanie z publicznością na łódzkim Before Food Market (ul. Piotrkowska 217) w najbliższą sobotę 20 maja.
Celem rozmów jest przygotowanie podstaw do wprowadzenia bananów Fairtrade na polski rynek.
Fabiola Ramon pełni funkcję prezeski od 2013 roku; wcześniej zasiadała w Zarządzie, pełniąc m.in. rolę Skarbnika organizacji. Lianne Zoeteweij od 2013 roku formalnie reprezentuje ASOGUABO w kontaktach z biznesem i organami administracji. Wcześniej działała jako doradca gospodarczy na rzecz związków producentów rolnych z Peru i Ekwadoru z ramienia SNV – holenderskiej organizacji pozarządowej zajmującej się pomocą rozwojową.
Banany Fairtrade stanowią niezwykle rzadki widok na naszych sklepowych półkach. Obecnie żadna sieć handlowa nie posiada ich w stałej ofercie, trafiają do nas jedynie jako dostawy buforowe, czyli niesprzedane nadwyżki z rynków zachodnich. Jednocześnie polski rynek jest uważany za coraz bardziej atrakcyjny przez producentów żywności Fairtrade i z certyfikatem rolnictwa ekologicznego, nie tylko ze względu na wielkość, ale również wzrost świadomości konsumentów. To ostatnie zjawisko potwierdzają wyniki badań GlobeScan z 2015 roku, według których Fairtrade jest najbardziej rozpoznawalnym i godnym zaufania systemem społecznej certyfikacji produktów.
„Wizyta przedstawicielek ASOGUABO to doskonała okazja, aby zwrócić uwagę największych graczy na polskim rynku na możliwość włączenia bananów Fairtrade do stałej oferty” – podkreśla Tomasz Makowski, Key Account Manager w Fairtrade Polska. „Wielostopniowy łańcuch dostaw, presja cenowa i konieczność przygotowywania owoców do konsumpcji w specjalnych dojrzewalniach sprawiają, że wprowadzenie na rynek bananów Fairtrade jest trudniejsze niż kawy, herbaty czy kakao. Jednocześnie banany to drugi – zaraz po jabłkach – najpopularniejszy owoc w Polsce, a roczna konsumpcja utrzymuje się na poziomie ponad 5 kilogramów na osobę. Firma, która jako pierwsza zdecyduje się na wprowadzenie bananów Fairtrade do swojej oferty zyska nie tylko jeden ze sprawdzonych na Zachodzie sposobów wdrażania społecznej odpowiedzialności biznesu, ale również zostanie pionierem na rynku i zdobędzie uznanie w oczach świadomych konsumentów” – dodaje Tomasz Makowski.
ASOGUABO – związek drobnych producentów bananów w Ekwadorze
Związek drobnych producentów bananów ASOGUABO to organizacja zrzeszająca obecnie 125 drobnych producentów bananów (90 mężczyzn i 35 kobiet) z prowincji El Oro na południowym zachodzie Ekwadoru. Prezeską ASOGUABO jest Fabiola Ramon, natomiast Lianne Zoeteweij pełni funkcję administratorki, odpowiadając między innymi za zagraniczne kontakty handlowe. Kobiety zasiadają również w Zarządzie związku i pełnią inne istotne role, jak kierowanie finansami organizacji. Związek ASOGUABO powstał w 1997 roku z inicjatywy 14 drobnych rolników, którzy poszukiwali alternatywnego rynku zbytu swoich plonów i skutecznego sposobu na konkurowanie z wielkimi monokulturowymi plantacjami bananów. Aktualnie oprócz certyfikatu Fairtrade około połowy produkcji posiada również certyfikat rolnictwa ekologicznego. Rolnicy zrzeszeni wASOGUABO produkują tygodniowo około 25 tysięcy skrzynek bananów, które są eksportowane do Europy, USA, Kanady i Nowej Zelandii. Sprzedaż na zasadach Fairtrade, a zwłaszcza uzyskiwanie tzw. premii Fairtrade, pozwoliła na realizację szeregu projektów społecznych, takich jak budowa stacji uzdatniania wody, organizacja opieki zdrowotnej i opieki nad osobami starszymi czy remonty i utrzymanie szkół. Projekty te służą całej lokalnej społeczności. Najważniejszym partnerem handlowym ASOGUABO w Europie jest holenderska spółka AgroFair.
Czas na banany Fairtrade w polskich sklepach
Mimo że Polacy coraz częściej zwracają uwagę na etyczne aspekty produkcji, a dostępność kawy czy herbaty Fairtrade w sklepach znacznie się poprawiła, na naszym rynku wciąż brakuje owoców z certyfikatem Fairtrade. Zaplanowana na maj wizyta producentek z Ekwadoru może jednak okazać się przełomowa.
Banany zaraz po jabłkach
Z badań Instytutu Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej wynika, że statystyczny Polak zjada przeciętnie około 5 kilogramów bananów rocznie. I choć średnia europejska wynosi około 10 kilogramów, nie zmienia to faktu, że banany są drugim po jabłkach najbardziej popularnym owocem w Polsce. Dlaczego tak chętnie sięgamy po te tropikalne przysmaki? Są pożywne, łatwo dostępne i niedrogie. A wręcz podejrzanie tanie…
Dlaczego banany są tanie?
Biorąc pod uwagę, jak długą drogę muszą przebyć z plantacji do naszych sklepów, niska cena bananów może wydawać się dziwna. Niestety, w wyścigu o jak najlepszą ofertę dla konsumentów najbardziej tracą drobni producenci i pracownicy plantacji bananów. Ci pierwsi nie wytrzymują konkurencji cenowej ze strony międzynarodowych korporacji dysponujących własnymi monokulturowymi plantacjami; ci drudzy zaś borykają się z ciągłą niepewnością zatrudnienia, koniecznością pracy w szkodliwych warunkach i głodowymi pensjami, które nie wystarczają nawet na zaspokojenie podstawowych potrzeb. O zmianę tej fatalnej sytuacji stara się Sprawiedliwy Handel – ruch społeczny, który powstał po to, by wspierać marginalizowanych rolników i pracowników najemnych z krajów rozwijających się.
Co się kryje za znakiem Fairtrade?
Fairtrade – największy światowy system certyfikacji Sprawiedliwego Handlu – obejmuje obecnie około 22 tysięcy drobnych producentów bananów z około 70 spółdzielni producenckich oraz tysiące robotników rolnych pracujących na 54 certyfikowanych plantacjach. Gwarantowana cena minimalna Fairtrade wystarcza na pokrycie kosztów życia i produkcji, stanowiąc zabezpieczenie w sytuacjach, gdy ceny na światowym rynku spadają poniżej poziomu opłacalności. Ponadto za każdą sprzedaną skrzynkę bananów demokratycznie zarządzane spółdzielnie Fairtrade otrzymują premię Fairtrade. Te dodatkowe środki pozwalają sfinansować rozwój produkcji i realizację projektów poprawiających jakość życia całych społeczności, jak dostęp do edukacji i opieki zdrowotnej czy poprawa warunków mieszkaniowych. W zamian za możliwość sprzedaży produktów w systemie Fairtrade producenci zobowiązani są przestrzegać standardów Fairtrade, które m.in. zakazują pracy przymusowej i niewolniczej pracy dzieci, regulują kwestie bezpieczeństwa i higieny pracy, promują wzmacnianie roli kobiet w często tradycyjnie patriarchalnych społecznościach. Ponadto Fairtrade kładzie duży nacisk na kwestie ochrony środowiska, co jest szczególnie istotne w przypadku produkcji bananów – uprawa owoców na monokulturowych plantacjach wiąże się ze stosowaniem znacznych ilości środków chemicznych, które są szkodliwe zarówno dla pracowników, jak i lokalnej przyrody
Informacje dodatkowe:
- Fairtrade
Sprawiedliwy Handel zapewnia stabilne ceny, premie wspierające zrównoważony rozwój lokalnych społeczności, zakazuje pracy przymusowej, pracy dzieci oraz wszelkich form dyskryminacji. Fairtrade – największy system certyfikacji produktów Sprawiedliwego Handlu – obejmuje 1,6 miliona drobnych rolników i pracowników w krajach Ameryki Łacińskiej, Karaibów, Afryki, Azji i Oceanii, produkujących banany, kawę, herbatę, cukier trzcinowy, kakao, owoce tropikalne, kwiaty, bawełnę i inne produkty, dostępne w sklepach i restauracjach w ponad 125 krajach świata. Na świecie sprzedaje się ponad 30 tys. różnych certyfikowanych produktów Fairtrade. System Fairtrade należy w 50% do drobnych producentów i pracowników, którzy mają realny wpływ na kierunek rozwoju organizacji.
- Fairtrade w Polsce
Wyłącznym przedstawicielem Fairtrade International w Polsce jest Fundacja „Koalicja Sprawiedliwego Handlu” – Fairtrade Polska. Początki organizacji sięgają 2009 roku, kiedy to zawiązała się nieformalna Koalicja Sprawiedliwego Handlu, utworzona m.in. przez Polską Akcję Humanitarną i Polską Zieloną Sieć. Obecnie Fundacja jest organizacją pożytku publicznego.
Fairtrade Polska współpracuje z niezależną jednostką certyfikacyjną FLO-CERT GmbH z Bonn, wspierając polskie firmy w zakresie certyfikacji Fairtrade dla ich produktów. Pomaga polskim firmom w kwestiach dotyczących użycia znaku Fairtrade na certyfikowanych produktach. Zajmuje się promocją produktów z certyfikatem Fairtrade.
Fairtrade Polska prowadzi również działania rzecznicze, np. ws. Zrównoważonych Zamówień Publicznych, wspiera kampanię Make Fruit Fair (Kupuj Odpowiedzialnie Owoce) oraz zajmuje się podnoszeniem świadomości konsumentów i edukacją globalną m.in. przez kampanię Społeczności Przyjazne dla Sprawiedliwego Handlu. Uczestniczy też w europejskim projekcie „Social & Solidarity Economy as Development Approach for Sustainability (SSEDAS) in EYD 2015 and beyond”.
Przydatne linki:
fairtrade.org.pl/producenci-bananow
fairtrade.org.pl/wiem
raport2016.fairtrade.org.pl
asoguabo.com.ec/english/indexen.htm
pl.solidarityeconomy.eu
agrofair.nl
Wizyta przedstawicielek związku drobnych producentów bananów ASOGUABO z Ekwadoru została zorganizowana w ramach międzynarodowego projektu „Social & Solidarity Economy as Development Approach for Sustainability (SSEDAS) in EYD 2015 and beyond”
1Fairtrade w Polsce. Skorzystaj z rynkowej szansy; Fundacja „Koalicja Sprawiedliwego Handlu” – Fairtrade Polska, Kraków 2016
Fairtrade International GlobeScan Consumer Study 2015, GlobeScan, 2015
