Autor: Muzeum im. Antoniego hr. Ostrowskiego
Rok 2019 zamknęliśmy wydaniem drugiej części albumu „Dawno temu w Tomaszowie… Tomaszów i tomaszowianie na starej fotografii i pocztówce”.
Fotografia uznana we współczesnym świecie za najpowszechniejszy i najdoskonalszy sposób rejestrowania otaczającego nas świata, jest głównym tematem tej publikacji. Można śmiało powiedzieć, że stanowi odrębną kategorię filozoficzną, która jako nośnik ludzkich emocji, zmusza nas do rozważań egzystencjalnych, takich jak zmienność czy upływ czasu. Uniwersalizm fotografii pozwala na przekazywanie treści ponad barierami językowymi.
W odróżnieniu od poprzedniej części, prezentującej rodzinę hrabiów Ostrowskich, architekturę miasta i jego mieszkańców, część druga obejmuje osiem rozdziałów (znaczące postacie Tomaszowa, widoki miasta, przemysł, rzemiosło, szkolnictwo, straż pożarna, sport i rekreacja oraz fotografie tomaszowian). Najobszerniejsze rozdziały obejmują fotografie związane z tomaszowskim szkolnictwem, przemysłem i strażą pożarną – instytucjami o podstawowym znaczeniu dla każdej społeczności. Dla Tomaszowa Mazowieckiego kluczowy był zwłaszcza przemysł. Nowoczesne metody produkcji były w tym przypadku czynnikiem miastotwórczym. Nieprzypadkowo najwięcej zdjęć dotyczy Tomaszowskiej Fabryki Sztucznego Jedwabiu – był to przez wiele lat największy zakład w mieście, najbardziej też dbał o swoją promocję, toteż najwięcej fotografii się zachowało. Wtedy służyły dokumentacji pracy bądź reklamie firmy, dziś są cennym źródłem historycznym. Rozdział ten współgra z prezentowaną w Muzeum wystawą czasową „Fabryczny Tomaszów. Dzieje przemysłu”, inaugurującą obchody 190-lecia praw miejskich Tomaszowa Mazowieckiego.
Zamieszczone zdjęcia pochodzą ze zbiorów Muzeum w Tomaszowie Mazowieckim im. Antoniego hr. Ostrowskiego. Przechowywane są w dziale historyczno-numizmatycznym oraz zbiorach specjalnych muzealnej biblioteki. W większości stanowią samodzielne obiekty, jednak część pochodzi z dokumentów osobistych (jak dowody osobiste, legitymacje), rękopiśmiennej „Złotej Księgi 7-kl. Publicznej Szkoły Powszechnej nr 5 im. Mikołaja Reja w Tomaszowie Maz. założonej z okazji uroczystości jubileuszu 100-lecia szkoły i poświęcenia sztandaru 19.X.1935” (nr inw. MT/H/1909), albumu zdjęć Tomaszowskiej Fabryki Sztucznego Jedwabiu (nr inw. MT/H/2405) oraz zgromadzonych w bibliotece Muzeum publikacji, jak „Tomaszów Bohaterowi Narodowemu” (1918), numer specjalny „Echa Mazowieckiego” (1927), wreszcie pamiątkowe wydawnictwa z okazji 50-lecia (1927) i 60-lecia (1937) tomaszowskiej Ochotniczej Straży Pożarnej. Fotografie pochodzą z XIX i pierwszej połowy XX wieku. Tak jak poprzednio, z uwagi na dużą ilość materiału ramy czasowe publikacji zamykają lata II wojny światowej. Fotografie pochodzą najczęściej z atelier W. Sędkowskiego, Z. Aleksandrowicza i Br. Kogana, niektóre (choć przedstawiają tomaszowian) są dziełem fotografów łódzkich, wiele jest zdjęć amatorskich, których autorzy pozostają anonimowi. Niektóre wykonano w odrębnych niegdyś miejscowościach, które później stały się dzielnicami Tomaszowa Mazowieckiego.
Album można nabyć w siedzibie Muzeum w cenie 41,00 zł.
Jolanta Goździk – starszy bibliotekarz
dr Daniel Warzocha – asystent działu historyczno-numizmatycznego
