Autor: KPP Tomaszów Mazowiecki
W dniach 14 – 16 kwietnia w Sejmie RP odbyła się XVI. Międzynarodowa Konferencja Naukowa Praw Człowieka „75 lat oddziaływania Rady Europy na kształtowanie europejskiej przestrzeni w obszarach demokracji, praworządności i ochrony praw człowieka. Policję w imieniu insp. Marka Boronia – Komendanta Głównego Policji, reprezentował insp. Krzysztof Łaszkiewicz – Pełnomocnik Komendanta Głównego Policji ds. Ochrony Praw Człowieka.
Rada Europy, czasem mylnie kojarzona z Radą Unii Europejskiej, jest organizacją międzyrządową, która powstała 5 maja 1949 r. Została założona przez 10 państw (Belgię, Danię, Francję, Holandię, Irlandię, Luksemburg, Norwegię, Szwecję, Wielką Brytanię i Włochy), które podpisały w tym dniu Statut RE, zwany Traktatem Londyńskim. Jej siedzibą jest Strasburg we Francji. Razem z Polską obecnie RE liczy 46 państw członkowskich. Podstawowa działalność Rady Europy dotyczy promowania i umacniania trzech wartości: praw człowieka, demokracji i praworządności w Europie. Mandat RE określa Statut Rady Europy, a także dokumenty szczytów szefów państw i rządów RE. Co dwa lata Komitet Ministrów przyjmuje program działań organizacji na kolejne dwa lata. Zgodnie z art. 1a Statutu celem Rady Europy jest osiąganie większej jedności między jej członkami dla ochrony ideałów i zasad, stanowiących wspólne dziedzictwo państw członkowskich, oraz ułatwienie ich przemian ekonomicznych i społecznych. Z zakresu działania RE wyraźnie wyłączone przez Statut są sprawy obrony narodowej[1]. Dzięki funkcjonowaniu RE możemy składać skargi do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka.
Konferencja rozpoczęta została panelem inauguracyjnym przez osoby, które miały znaczący wkład w przystąpienie oraz funkcjonowanie Polski w Radzie Europy. Wystąpiła między innymi prof. dr hab. Hanna Suchocka, była Premier RP, ale także prof. Jerzy Jaskiernia (UJK, główny organizator wydarzenia) oraz wielu innych znamienitych gości. W toku dyskusji pierwszego dnia konferencji nie zabrakło głosów ścierających się, w temacie czy Rada Europy spełnia jeszcze swoje pierwotne funkcje i zadania, co ostatecznie zostało skonkludowane, że dziedzictwo RE ugruntowało pozycję demokratyczną wielu państw. Natomiast wykluczenie Rosji z członkostwa RE wykazało, że Rada jest konsekwentna w strzeżeniu wartości demokratycznych opartych na zasadach państwa prawnego.
Konferencja odbywała się w kilkunastu równoległych panelach tematycznych i skupiła uwagę dziesiątek osób ze świata nauki, polityki, zawodów prawniczych, służb mundurowych, dziennikarzy, czy studentów. Przedstawiciel Policji wziął udział w dwóch panelach: Rada Europy a ochrona praw człowieka pierwszej generacji oraz Rada Europy a współczesne wyzwania dla praworządności. Oba panele skupiły uwagę między innymi na tym, jakiej Policji współcześnie oczekuje polskie społeczeństwo. Nie obyło się bowiem bez konstruktywnej krytyki niektórych jej działań w latach ubiegłych. Wielokrotnie sygnalizowano, że Policja powinna cechować się profesjonalnym doborem ludzi, dobrym wyszkoleniem, faktycznym urzeczywistnianiem hasła Pomagamy i Chronimy, także poprzez wewnętrzne działania zapobiegające agresji, nadużyciom uprawnień, czy też nieulegania wpływom politycznym. Panele były zatem doskonałym miejscem do wyważonej wymiany stanowisk i zebrania oczekiwań społecznych ujętych w referatach praktyczno-naukowych, dyskusjach – w duchu, dla którego powołana została Rada Europy. Paneliści i panelistki wspólnie wywodzili, jak tworzyć Policję absolutnie prospołeczną, wolną od przemocy i agresji, Policję profesjonalną nastawioną na pomoc drugiemu człowiekowi i neutralną politycznie. Także i podczas tej konferencji wybrzmiało, że potencjalnym błędom lub zaniechaniom nie jest winna Policja jako instytucja, ale konkretni ludzie, którzy sprzeniewierzyli się rocie ślubowania, zatem i wartością promowanym przez Radę Europy. Wizerunkowo cierpi jednak cała instytucja. Wspominano na przykład o IPCAN (Independant Police Complaints’ Authority Network), jako belgijskiego niezależnego od policji komitetu badającego skargi obywatelskie na policję np. w obszarze tortur, czy nieludzkiego traktowania, poniżania. Dyskutowano o dalszej potrzebie czynienia zakupów kamer nasobnych, przeglądzie tzw. prawa policyjnego w zakresie stosowania „środków siłowych”, dostępu zatrzymanych do lekarza, adwokata itp. Bardzo wyraźnie akcentowano kwestię potrzeby dialogu ze społeczeństwem i otwartości na transparentne wyjaśnianie i przekazywanie społeczeństwu informacji o zdarzających się incydentach w Policji.
Z konferencji powstanie obszerna monografia, która zapewne w wielu obszarach będzie wskazówką dla rozwoju prospołecznych działań Policji.
insp. Krzysztof Łaszkiewicz
Pełnomocnik KGP ds. Ochrony Praw Człowieka
