Autor: Skansen Rzeki Pilicy
Skansen zajaśniał nowym blaskiem!
Rok 2019 upłynął w Skansenie Rzeki Pilicy pod znakiem bardzo intensywnego ruchu turystycznego (prawie 38 000 gości!), jak i licznych prac remontowych, które znacząco wpłynęły na estetykę placówki oraz poszerzenie oferty dla zwiedzających.
Sztandarowym przykładem takich działań był kompleksowy remont tzw. brogu i przystosowanie go do potrzeb wystawienniczych. Przypomnijmy, że ten unikatowy, zarówno ze względu na architekturę jak i przeznaczenie budynek, pamięta czasy Prezydenta II RP Ignacego Mościckiego. W 1934 roku w Książu k/ Smardzewic został wybudowany zwierzyniec dla bizonów ofiarowanych I. Mościckiemu przez Polonię kanadyjską. Wspomniany budynek „brogu” przez dziesięciolecia pełnił funkcję spichlerza na paszę dla bizonów a później również żubrów.
Przekazany wiele lat temu do Skansenu i pełniący tutaj rolę magazynu, doczekał się wreszcie remontu i zajaśniał nowym blaskiem. Staraniem Miejskiego Centrum Kultury i dzięki środkom z Wydziału Inwestycji Urzędu Miasta Tomaszowa Maz. najpierw dokonano kompleksowego remontu dachu. Nowe poszycie i pełne zabezpieczenie ochroniło budynek przed skutkami opadów i w bardzo widoczny sposób wpłynęło na jego estetykę. Następnie drewniane ściany zostały odpowiednio oczyszczone i zabezpieczone a brakujące elementy uzupełnione. Na końcu położona została drewniana podłoga i przystąpiono do urządzania nowej wystawy z mało znanych do tej pory zasobów Skansenu.
Po wielu miesiącach ciężkiej pracy i przygotowań udostępniona została dla zwiedzających unikatowa ekspozycja drewnianych kajaków i motorówek najrozmaitszych typów, w tym takich o przedwojennej metryce. Znalazły się wśród nich również kajaki składane wyprodukowane w pobliskim Niewiadowie, oraz pochodzące z przystani nieistniejących już Zakładów Włókien Chemicznych „Wistom” – wcześniejszej Tomaszowskiej Fabryki Sztucznego Jedwabiu.
Kolekcję urozmaiciły różnego typu wiosła, silniki boczne do motorówek oraz rozmaite ciekawostki związane z wodniactwem. Wykorzystując archiwalne zdjęcia i opisy, pokazano historię nadpilickich przystani, począwszy od dwudziestolecia międzywojennego do lat 70–tych XX w., oraz przybliżono postacie z kilku pokoleń tomaszowskich wodniaków.
Kolejną poważną inwestycją było oczyszczenie i zabezpieczenie prawie 100 – letniego młyna wodnego. Ten historyczny budynek był pierwszym obiektem przeniesionym do tomaszowskiego Skansenu. Pierwotnie stał nad rzeką Luciążą (dopływem Pilicy) a po przetransportowaniu do Tomaszowa Maz., został częściowo zaadaptowany na przestrzeń wystawienniczą. Po wielu pracach porządkowych, udostępniono dwa lata temu zwiedzającym całą powierzchnię tego trzykondygnacyjnego historycznego młyna.
W wyniku fachowych prac remontowych została oczyszczona i zakonserwowana zewnętrzna powierzchnia młyna, co znakomicie wpłynęło na jego wizerunek. Ponadto uporządkowany został teren wokół młyna. Postawiona została nowa przegroda przy „fosie” oraz wyremontowano drewniany mostek. To wszystko sprawiło, że mimo słusznego wieku, młyn prezentuje się w pełnej krasie.
Nowym blaskiem zajaśniały również unikatowe budyneczki ze Spały. Jako pierwszy do Skansenu trafił budynek pamiętający czasy, gdy Spałę jako miejsce polowań upodobali sobie w 2 poł. XIX w. ostatni carowie Rosji. To wtedy na polecenie cara Aleksandra III wybudowano tam zespół rezydencjalny z pałacem na czele. Natomiast znajdujący się w Skansenie budynek pełnił w owym czasie prozaiczną rolę leśnej toalety. Przez przeniesieniem do Skansenu przez kilka dziesięcioleci służył celom administracyjno – magazynowym. W Skansenie początkowo pełnił podobne funkcje, ale kilka lat temu został udostępniony zwiedzającym wraz z tematyczną wystawą o carskiej Spale.
Natomiast drugi budynek związany jest z osobą Prezydenta II RP Ignacego Mościckiego, który bardzo często w Spale bywał i dlatego nazywano ją „drugim Belwederem”. To właśnie wtedy zapoczątkowane zostały ogólnopolskie dożynki prezydenckie czy święto myśliwych – Hubertus. Prezydent Mościcki mieszkał w byłym carskim pałacu, natomiast znajdujący się obecnie w Skansenie budynek pełnił wówczas rolę wartowni przy jednej z bram prowadzących do prezydenckiej rezydencji. Kilka lat temu został przeniesiony do Skansenu a w zeszłym roku udostępniony wraz z wystawą nawiązującą do dziejów II RP.
Obydwa te budynki zostały w tym roku wyremontowane i pomalowane, podobnie jak znajdująca się obok ozdobna, drewniana brama prowadząca do tomaszowskiego Skansenu. Stanowi ona dokładną replikę bramy prowadzącej do prezydenckiego zwierzyńca w Książu k/Smardzewic. Wraz z budynkiem „brogu” trafiły do Skansenu niektóre oryginalne elementy tej bramy, z których część została wykorzystana do jej rekonstrukcji.
Powyższe działania zostały sfinansowane przez Wydział Inwestycji UM, natomiast szereg innych prac podjęto ze środków Miejskiego Centrum Kultury w Tomaszowie Maz. Prace te zostały wykonane własnymi siłami a ich rezultatem była konserwacja i poprawa estetyki rozmaitych obiektów na terenie Skansenu. Objęło to m.in. postawienie nowego żurawia, zabezpieczenie elementów wyposażenia wojskowego, pomalowania budynków administracyjno – gospodarczych i prawie stu metrów płotu czy wreszcie remont historycznej polskiej łodzi saperskiej sprzed II wojny światowej.
Łódź ta, razem z barka roboczą typu „Szczupak”, stanowi unikatowy przykład konstrukcji nitowanej. Pozyskana wiele lat temu została w tym roku własnymi siłami kompleksowo wyremontowana i pomalowana. . W tego typu łodzie były wyposażone wojska inżynieryjne w armii II Rzeczpospolitej. Służyły do przewożenia ludzi (do 10 żołnierzy) i różnych materiałów oraz do prac pomocniczych przy budowie mostów polowych i pontonowych.
Wszystkie te działania, podjęte z myślą o odpowiednim zabezpieczeniu obiektów oraz jak najlepszemu wyeksponowaniu ich walorów dla zwiedzających, przyniosły znakomity efekt – Skansen zajaśniał nowym blaskiem. Oprócz zadowolenia i komfortu zwiedzających, najbardziej wymiernym efektem podjętych działań jest tegoroczna, rekordowa w historii Skansenu, frekwencja wynosząca blisko 38 000 gości! Wpisuje się ona w rosnące zainteresowanie turystów unikatowymi atrakcjami Tomaszowa Maz. z „Niebieskimi Źródłami”, Grotami Nagórzyckimi” i Skansenem na czele.
W tym roku Skansen został uhonorowany wyróżnieniem od Narodowego Instytutu Dziedzictwa za organizację Europejskich Dni Dziedzictwa, w których od wielu lat bierze aktywny udział. O atrakcyjności Skansenu świadczy również niewątpliwie fakt, że nagrano w nim (podobnie jak w zeszłych latach) kilka programów radiowych i telewizyjnych.
Warto przy okazji bardzo serdecznie podziękować zarówno gościom tomaszowskiego Skansenu, jak również tym wszystkim osobom, organizacjom i instytucjom, które w różny sposób wspierały działania Skansenu i służyły mu pomocą. DZIĘKUJEMY!
